Kus mijn voet, slaaf
Smullen is het met deze sardonische eenakter van Roman Polanski waarin een dominante actrice in een oud theater een wanhopige regisseur aan haar voeten krijgt.
Dat acteurs masochisten zijn weet iedereen. Hoe kun je anders op een podium staan en je onderwerpen aan de vernederingen van een almachtige regisseur en de hongerige blikken van een onverzadigbaar publiek? Laten we de rollen omdraaien, dacht Roman Polanski. Laten we de regisseur nou eens een keer te pakken nemen.
Deze heerlijke eenakter, naar het toneelstuk van David Ives, begint lekker dubbelzinnig met een lang soepel openingsshot dat over een regenachtige straat in Parijs glijdt en zonder onderbreking een theater binnengaat. Je weet het dan nog niet, maar het is een seksuele beweging. De deuren openen zich alsof het theater een vagina is en de camera penetreert. Alleen is het hier geen man, maar een vrouw die binnenkomt. Polanski’s echte vrouw, om precies te zijn, Emmanuelle Seigner, in Polanski’s eerste Franstalige film. Voor haar ligt het podium, klaar voor een musicaluitvoering van Stagecoach, met een metershoge fallische cactus in het decor. Je ziet het voor je, John Wayne en z’n merry men. Maar daar komt ze niet voor.
De enige ziel in het verlaten theater is Thomas, de regisseur — een evenals Seigner uitstekend gecaste Mathieu Amalric — die net een vruchteloze middag van audities achter de rug heeft voor zijn stuk Venus in Furs, naar de novelle van Leopold von Sacher-Masoch uit 1870 (die de inspiratie werd voor het ‘masochisme’). Niet één vrouw bleek slim en sexy en dwingend genoeg voor de hoofdrol, klaagt hij. Wat rot voor je, zegt ze. Kan zij het niet proberen? Hij vindt haar te vulgair voor de rol, maar ze heet Vanda, net als het personage uit Sacher-Masochs boek en ze lijkt de tekst te kennen. Met tegenzin stemt hij in. En dan komt het. Wat volgt is een zinderend spel van rolomkeringen en schuivende machtsverhoudingen. Samen beginnen ze de dialogen te oefenen en van daaruit schuift de film steeds het toneelstuk in en uit, tot de filmwerkelijkheid en de toneelwerkelijkheid niet meer van elkaar te onderscheiden zijn en de regisseur totaal onderworpen is aan de machtige dominatrix.
Dat spel van Seigner en Amalric is een genot om naar te kijken. Het plezier spat van het scherm, ook dat van Polanski, die in de persoon van Thomas natuurlijk ook zichzelf op de hak neemt. Want er is ook nog die andere werkelijkheid die hier dwars doorheen loopt en die nog een derde laag in dit spiegelspel van rollen brengt. Die waarin Polanski Seigner regisseert en ze ’s avonds als man en vrouw de deur van hun huis achter zich dicht doen. Maar wat daar gebeurt hoeven we niet te weten. We zijn al opgewonden genoeg.
Venus in bont – Leopold von Sacher-Masoch
Bron: filmkrant
